YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM İŞLERİ
193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK) 42. Maddesine göre; “…Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat (dekapaj işleri de inşaat işi sayılır) ve onarma işlerinde kar veya zarar işin bittiği yıl kati olarak tespit edilir ve tamamı o yılın geliri sayılarak, mezkur yıl beyannamesinde gösterilir..” denilmektedir.
Geniş bir uygulama alanı bulan yıllara sari inşaat ve onarım işlerinin vergilendirilmesi ayrı bir özellik arz etmektedir.Dolayısıyla işe başlama tarihinden itibaren işin bitim tarihinin bir takvim yılından fazla sürmesi durumunda takvim yılı esası uygulanamayacağı için bu tür işler için birtakım kuralların belirlenmesi gerekmektedir.
Bir inşaat ve onarma işinin GVK 42’inci madde kapsamında ele alınabilmesi için;
- işin inşaat ve onarma işi olması,
- inşaat ve onarım işinin başkalarının hesabına ve taahhüde bağlı olarak yapılması,
- inşaat ve onarım işinin birden fazla takvim yılına sirayet etmesi gerekir.
Bu şartlara haiz işler yıllara sari inşaat ve onarım işleri olarak kabul edilmektedir. Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde özellik arz eden iki husus daha bulunmaktadır Bunlar da;
- İnşaat ve Onarım İşinde İşin Başlangıç Tarihi;
- Yapılan sözleşmede yapılacak işin yer teslimi öngörülmüş ise yerin teslim edildiği tarih,
- Sözleşmede yer teslim tarihi belirtilmemiş ise sözleşmede belirtilen işin başlangıç tarihi,
- Sözleşmede bunların hiçbiri belirtilmemiş ise sözleşme tarihi, işin başlangıç tarihi olarak kabul edilir.
- b) İnşaat ve Onarım İşinde İşin Bitim Tarihi;
- Geçici ve kesin kabule tabi olan işlerde geçici kabulün yapıldığını gösteren tutanağın onaylandığı tarih,
- Geçici ve kesin kabul usulüne tabi olmayan işlerde işin fiilen tamamlandığı veya fiilen bırakıldığı tarih,
işin bittiği tarih olarak kabul edilmektedir. Diğer bir ifadeyle, yıllara sari işlerde geçici kabul tutanağının düzenlenerek onaylanması ile iş bitmiş sayılır ve bu tarih itibariyle kar-zarar tespit edilerek takip eden yıl beyan edilir.
Vergilendirme sırasında olası gecikmeyi telafi etmek ve müteahhidin ödemedeki mali yükünü azaltmak amacıyla, yıllara yaygın inşaat ve onarma işlerinde ödenen istihkak bedellerinden GVK’nun 94. maddesi hükmüne göre vergi kesintisi yapılmaktadır.Buna göre vergi kesintisi yapmak mecburiyetinde olanlar, yıllara yaygın inşaat ve onarma işini yapanlara (kurumlar dahil) ödedikleri istihkak bedellerinden avans olarak ödenenler dahil, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben %5 oranında vergi kesintisi yapmakla yükümlüdürler.Ancak geçici kabulden sonra kesin kabulü sağlamak üzere yapılan işler nedeniyle alınan istihkaklar, biten inşaat işiyle ilgilendirilmeksizin elde edildikleri yılın kar veya zararının tespitinde dikkate alınırlar ve gelir vergisi tevkifatına tabi tutulmazlar. Keza Yıllara sari inşaat ve onarma işinden elde edilen istihkaklar nedeniyle oluşan faiz gelirlerinin, inşaat işinin değil faiz gelirlerinin ait olduğu yılın kazancı olarak beyan edilmesi gerekmektedir.
GVK’nun 42 nci maddesi kapsamına giren birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işleri dolayısıyla alınan istihkak bedellerinden tevkif edilmiş bulunan vergilerin, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinde gösterilen gelire dahil kazançlar üzerinden hesaplanan gelir veya kurumlar vergisinden mahsubu neticesinde, mükellefe iadesi gereken bir verginin kalması halinde, bu vergi mükellefin talebi doğrultusunda nakden ve/veya diğer vergi borçlarına mahsup edilmek suretiyle iade edilecektir.
Bu mükelleflere ait geçici verginin hesaplanmasında da diğer mükellefler için uygulanan yöntemden farklı bir yöntem tespit edilerek,bu mükelleflerin mağduriyetlerine sebep verilmemesi amacıyla GVK’nun Mükerrer 120.maddesi hükmü gereğince söz konusu kazançları nedeniyle inşaat ve onarım işi süresince geçici vergi ödememeleri hususu benimsenmiştir.Fakat mükelleflerin bu kazançları dışında kalan ticari veya mesleki kazançlarının varlığı halinde, bunların geçici vergilendirme dönemlerinde dikkate alınarak vergilendirilmesi gerekmektedir.