İŞGÜCÜ HİZMET ALIMLARINDA KDV TEVKİFATI
Maliye Bakanlığı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun (KDV) 9/1. maddesine istinaden vergi alacağını güvence altına almak amacıyla, ikametgâhı, işyeri, kanuni merkezi ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayanların yanı sıra, gerekli gördüğü diğer hallerde işleme taraf olanları (kendine mal teslim edilen veya hizmet ifa edilen kişi ve kurumlar) verginin tam olarak kesilip ödenmesinden ve bununla ilgili diğer ödevleri yerine getirmekten mükellef gibi sorumlu tutabilme yetkisine sahiptir. Bu kapsamda işgücü hizmet alımlarıyla ilgili olarak 91, 96, 97 ve en son 117 seri numaralı Katma Değer Vergisi Genel Tebliği (KDVGT) yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 01.05.2012 tarihi itibariyle yürürlüğe giren 117 seri numaralı KDVGT ile KDV’de tevkifat uygulaması yeniden tanzim edilmiştir.
Gerçek veya tüzel kişiler faaliyetlerini icra ederken işgücü hizmetlerini, kendilerine hizmet akdi ile bağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak temin etmek yerine, alt işverenlerden veya bu alanda ya da başka alanlarda faaliyette bulunan diğer kişi, kurum, kuruluş veya organizasyonlardan temin etme yoluna gidebilmektedirler. Dışarıdan işgücü temini tevkifat kapsamında olup, tevkifat işlemi yapılabilmesi için;
- a) Temin edilen elemanların, hizmeti alana ücretli statüsünde hizmet akdiyle değil, hizmeti veren firmaya ücretli statüsünde hizmet akdiyle bağlı olması,
- b) Temin edilen elemanların, hizmeti alanın sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılması gerekmektedir.
Bu bağlamda çalıştırılacak elemanların işletmenin mal ve hizmet üretimi safhalarından herhangi birinde çalıştırılması halinde, sevk, idare ve kontrolün hizmeti alan işletmede olduğu kabul edilecektir. Keza işgücü temin hizmetinin varlığı tespit edilirken; hizmetin ifasında kullanılan elemanların işgücü temin hizmetini veren firmanın bünyesinde bulunması ve ona hizmet akdiyle bağlı olması, hizmeti alanın sevk, idare ve kontrolü altında çalıştırılması gibi karineler göz önünde bulundurulacak, bu hususların varlığı, taraflar arasında bir sözleşme yapılmışsa bu sözleşmedeki hükümler veya sözleşmeye bağlı teknik şartnamedeki açıklamalar da dikkate alınarak tespit edilecektir. Dolayısıyla bu işlemin hukuki olarak bir anlam ifade etmesi bakımından muhakkak surette sözleşmeye dayandırılması gerekmektedir. Zira tevkifatın kapsamı sözleşmeye göre belirlenmektedir. Sözleşme yapılmaması halinde elemanın sevk ve idaresi ve kontrolü hizmeti alan firmada kabul edilerek tevkifat yapılması istenilecektir.
İşgücü temin hizmetine konu taraflar, herhangi bir işlemde tevkifat uygulanıp uygulanmayacağını değerlendirirken aşağıda yer alan hususları dikkate almalıdırlar:
- a) Sağlanan işgücü, kiracı durumundaki işverenin sahibi bulunduğu yerlerde işgücü hizmetini verip vermediği,
- b) Sağlanan işgücünün kiracı konumundaki işverenin emir ve talimatları altında çalıştırılıp çalıştırılmadığı,
- c) Sağlanan işgücünün mal veya hizmet üretimine dönük kullanılıp kullanılmadığı,
- d) Sağlanan işgücünün kiracı konumundaki işletmede normal şartlarda bordrolu olarak çalıştırılması gerekip gerekmeyeceği
Katma Değer Vergisi Kanunu’na göre; genel bütçeli idareler dışındaki vergi sorumluları yani işgücü hizmeti satın alan alıcılar, 9/10 oranında tevkif ettikleri işgücü hizmetine ilişkin vergiyi, 2 No’lu KDV beyannamesi ile, hizmet temin edilen dönemi takip eden ayın 24’üne kadar beyan ve 26’sına kadar ödemek zorundadırlar.
Aşağıda sıralanan kurum, kuruluş ve işletmelerin işgücü hizmeti vermeleri durumunda, işgücü hizmet tutarları üzerinden hesaplanan katma değer vergisi tevkifat dışında tutulmuştur.
- Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler, il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,
- Döner sermayeli kuruluşlar,
- Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,
- Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç)
- Kanunla Kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardım sandıkları,
- Bankalar ve katılım bankaları,
- Kamu iktisadi teşebbüsleri,
- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,
- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,
- Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlara ait olan kurum, kuruluş ve işletmeler.
İşgücü hizmet alımları sonucu 9/10 oranında KDV tevkifatı yapan mükelleflerin bu işlemlerle ilgili olarak KDV iadesi talep etmeleri halinde, bu hususun verilecek olan KDV beyannamesinde belirtilmesi gerekmektedir. İade işlemleri banka teminat mektubu veya vergi inceleme raporu karşılığında, ilgili tebliğle istenen belgelerin eklenmesi suretiyle yapılmaktadır.