DAHİLDE İŞLEME REJİMİ

İhraç ürünlerinin üretimi için ithal edilen ve ithali, gümrük vergisine tabi girdilere gümrük muafiyeti sağlayan ihracatı teşvik politikası aracı olan bu işlem, “Dahilde İşleme Rejimi” olarak adlandırılmaktadır. Firmalar, ihraç edilmesi düşünülen malların üretiminde kullanılacak olan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul, ara malı ve ambalaj malzemelerinin, başta çeşitli vergisel yüklerden muaf olmak ve ihracat taahhüdünde bulunmak koşuluyla, çeşitli kolaylıklar ve teşviklerden yararlanabilmektedirler. Sözü edilen bu teşviklerden yararlanabilmek için “Dahilde İşleme İzin Belgesi” alınması zorunludur. Dahilde İşleme Rejimine ait düzenlemeler “Dış Ticaret Mevzuatı” çerçevesinde yapılmaktadır. Dahilde İşleme İzin Belgesi ise; Gümrük muafiyetli ithalat ve/veya yurt içi alımlara imkan sağlayan Dış Ticaret Müsteşarlığı’nca düzenlenen belgedir. Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalar tarafından, yukarıda belirtilen bilgi ve belgelerle Müsteşarlığa yapılan müracaatlar;

1. İthal eşyanın işlem görmüş ürünlerin üretiminde kullanıldığının tespitinin mümkün olması,
2. Türkiye Gümrük Bölgesindeki üreticilerin temel ekonomik çıkarları ve yerli üretimin olumsuz etkilenmemesi,
3. İşleme faaliyetinin, katma değer yaratan ve kapasite kullanımını arttıran bir faaliyet olması yanında, mamulün rekabet edebilirliği ile ihraç potansiyelini arttıran koşullar yaratıyor olması,
4. Firmaların, Dahilde İşleme İzin Belgeleri kapsamında gerçekleştirdiği performansı,

kriterleri çerçevesinde değerlendirilmektedir. Buna göre anılan müsteşarlık tarafından yapılan değerlendirme sonucunda İthal ve ihraç eşyasının 8-12’li bazda gümrük tarife istatistik pozisyonunu, adını, verimlilik oranına göre belirlenen miktarını, değerini, Belge süresini, ve Döviz kullanım oranını belirleyerek, proje bazında Dahilde İşleme İzin Belgesini verir veya talebi reddeder. Esas itibariyle Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında döviz kullanım oranı azami % 80’dir. Belge kapsamında ithaline müsaade edilecek işletme malzemesi değerinin ihracat taahhüdüne oranı, bu oranının içerisinde kalmak kaydıyla % 2’yi geçemez.

Dahilde İşleme tedbirleri, sağladıkları avantajlar ve işleyiş şekilleri bakımından iki şekildedir. Bunlar;

1- Şartlı Muafiyet Sistemi: Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında ihracı taahhüt edilen işlem görmüş ürünlerin üretiminde gerekli olan ve serbest dolaşımda bulunmayan hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin, Türkiye Gümrük Bölgesinde (serbest bölgeler hariç) yerleşik firmalarca bedelli ve/veya bedelsiz ithaline ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın ve bu ithalattan doğan vergi kadar teminat alınarak izin verilmesidir. Yapılan düzenlemeler çerçevesinde hammadde, yardımcı madde, yarı mamul, mamul ile ambalaj ve işletme malzemelerinin temini yurt içinden de yapılabilmektedir.

Bu sistemde ihracatçılar, ithal ettikleri girdilere karşılık gelen vergileri ödemeyip, ithalatın yapıldığı gümrük idaresi saymanlıklarına, hesaplanan vergi tutarı kadar bir teminat yatırmak suretiyle vergileri askıya aldırtma hakkına sahiptirler. İthalatla ilgili vergi muafiyetinden yararlanmak, ancak ihracat taahhüdünün yerine getirilmesi ile kesinlik kazanmaktadır.

2- Geri Ödeme Sistemi: İthalat Rejimi çerçevesinde her türlü vergisi ödenerek serbest dolaşıma giren malların kullanılması ile üretilen mamullerin Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında 3. ülkelere ihracı halinde ithalat esnasında tahsil edilen vergiler geri ödenmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken husus, firma eğer ihracat yapma düşüncesinde ise, ithalat esnasında Gümrük Beyannamesi üzerine malların “geri ödeme sistemi” çerçevesinde ithal edildiğinin kaydedilmesidir. İthalat esnasında ödenmiş olan vergilerin geri alınabilmesi için, ithalatı takip eden altı ay içerisinde dahilde işleme izin belgesi almak için müracaat edilmesi gerekmektedir.
Geri Ödeme Sistemi çerçevesinde düzenlenen Dahilde İşleme İzin Belgesi ihracat taahhüdünün kapatılmasını müteakip üç ay içerisinde, ithalat sırasında ödenen vergilerin iadesi için ilgili gümrük idaresine müracaat edilmesi gerekmektedir.