YABANCI SERMAYELİ ŞİRKET KURULUŞLARI

             4875 sayılı “Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu”nun yürürlüğe girmesi ile 6224 sayılı “Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanunu” yürürlükten kaldırılmıştır. Yapılan düzenlemeye göre; Uluslararası anlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi belirtilmedikçe,

1. a) Yurt dışında ikamet ettiğini çalışma/ikamet izniyle belgeleyen Türk vatandaşları bu kanunun uygulanması bakımından yabancı yatırımcı sayılmıştır.
2. b) Mezkur yasa hükmüne göre yerli ve yabancı yatırımcı farklılığına son verilerek, yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılarla aynı muameleye tabi tutulmuşlardır.
3. c) Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbestisi getirilmiştir.

Yabancı sermayenin ülkemizde teşviki suretiyle ekonomiye canlılık kazandırmak amacıyla yabancı sermaye mevzuatında önemli değişiklikler yapılmıştır. Eski uygulamada özellikle her bir yabancı ortak başına asgari olarak yurda getirilmesi zorunlu kılınan 50.000 (Ellibin) ABD doları ile yeni bir şirket kurulması, sermaye artışı veya hisse devirleri için Hazine Müsteşarlığı ön izin şartı uygulamalarından vazgeçilmiştir. Keza yabancı yatırımcılara tüzel kişiliği olup olmadıklarına bakılmaksızın, limited ve/veya anonim şirketlerin yanı sıra Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen şirketler ile Borçlar Kanunu’nda düzenlenen adi şirketleri (Adi ortaklık, konsorsiyum, iş ortaklığı, ortak girişim gibi isimler altında sözleşmeye dayalı olarak kurulan ve Türk Ticaret Kanunu’nda düzenlenen şirketlerin belirgin niteliklerini taşımayan ortaklıklar, Kanun’un uygulanması bakımından adi şirket sayılırlar) kurabilmelerine olanak tanınmıştır. Şirket kuruluşu aşamasında, şirket ortağı olacak yabancı, ortak yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşı ise çalışma veya ikamet izni, Türkiye’de ikamet eden yabancı uyruklu kişi ise ikamet izni belgesi, şirket kuruluş evraklarına ilaveten ayrıca talep edilmektedir. Yabancı uyruklu kişilerin kooperatife üye olmaları söz konusu olduğunda; Kooperatifler Kanunu’nun 56.maddesine göre yönetim kurulu üyelerinin Türk vatandaşı olması hususuna dikkat edilmesi gerekmekte olup, Türkiye’de ikamet eden yabancı uyruklu kişiler için ikamet izni ibrazı yeterli görülmüştür.

Kurulacak şirkete yabancı ortaklar tarafından yabancı ülkelerde kurulu bulunan şirketlerin menkul kıymetlerinin sermaye olarak konulması halinde menşe ülke mevzuatına göre değer tespitine yetkili makamların veya menşe ülke mahkemelerince tespit edilecek bilirkişilerin  yada uluslar arası değerlendirme kuruluşları tarafından düzenlenecek, Türk Konsolosluğundan  veya Lahey Devletler Özel Hukuku Konferansı Çerçevesinde hazırlanan “Yabancı Resmi Belgelerin Tasdiki Mecburiyetinin Kaldırılması Sözleşmesi” hükümlerine göre tasdik edilmiş belgenin noter onaylı tercümesi de istenecek evraklar arasında sayılmıştır.

Sahip oldukları nitelikleri nedeniyle; Bankalar, Katılım bankaları, Finansal kiralama şirketleri, Faktoring şirketleri, Tüketici finansmanı ve kart hizmetleri şirketleri, Varlık yönetim şirketleri, Sigorta şirketleri, Holdingler, Döviz büfesi işleten şirketler, Umumi mağazacılıkla uğraşan şirketler, Lisanslı depoculukla uğraşan şirketler, Tarım ürünleri lisanslı depoculuk şirketleri, Ürün ihtisas borsası şirketleri, Sermaye Piyasası Kurumu’na tabi olan şirketler ile serbest bölge kurucusu ve işleticisi şirketlerin kuruluş ve ana sözleşme değişiklikleri Ekonomi Bakanlığı’nın iznine tabi tutulmuştur. Bakanlık izni olmaksızın bu alanlarda faaliyette bulunulması söz konusu değildir.

Doğrudan yabancı yatırımlar kanunu uygulama yönetmeliğinin 5.maddesine göre;

1. a) Kanun kapsamındaki şirket ve şubeler;

1) Sermayelerine ve faaliyetlerine ilişkin bilgileri Yönetmelik ekinde (EK-1) yer alan “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Faaliyet Bilgi Formu” çerçevesinde yıllık bazda ve her yıl en geç Mayıs ayı sonuna kadar,

2) Sermaye hesabına yapılan ödemelere ilişkin bilgileri Yönetmelik ekinde (EK-2) yer alan “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Sermaye Bilgi Formu” çerçevesinde, ödemeyi takip eden 1 ay içinde,

3) Mevcut yerli veya yabancı ortakların kendi aralarındaki veya şirket dışındaki herhangi bir yerli veya yabancı yatırımcıya yaptıkları hisse devirlerine ilişkin bilgileri Yönetmelik ekinde (EK-3) yer alan “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Hisse Devri Bilgi Formu” çerçevesinde ve hisse devrinin gerçekleşmesini müteakip en geç 1 ay içinde, Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar.

1. b) Kanun kapsamında bulunmayan tamamen yerli sermayeli şirketler;

1) Şirkete yabancı bir yatırımcının iştirak etmesi veya

2) Şirketin yaptığı sermaye artışına şirket dışındaki bir yabancı yatırımcının iştirak etmesi suretiyle hisse devrinin gerçekleşmesi ve şirketin Kanun kapsamına girmesi halinde hisse devirlerine ilişkin bilgileri Yönetmelik ekinde (EK-3) yer alan “Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Hisse Devri Bilgi Formu” çerçevesinde ve hisse devrinin gerçekleşmesini müteakip en geç 1 ay içinde Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar.

Ekonomi Bakanlığı, yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açma izni vermeye ve bu izinlerin süresini uzatmaya yetkili kılınmıştır. Ekonomi Bakanlığı, yeni kurulan şirketlerin Türkiye’de irtibat bürosu açma taleplerini, şirketin faaliyet konusu, sermayesi ve istihdam edilen personel sayısı gibi unsurlar çerçevesinde değerlendirerek faaliyet izninin verilmesi için şirketin kuruluşundan itibaren en az bir yıllık sürenin geçmesi koşulunu öngörebilmektedir.

Kuruluş ve süre uzatımına ilişkin müracaatlar, istenilen bilgi/belgelerin tam ve eksiksiz olması kaydıyla, başvuru tarihinden itibaren 15 iş günü içinde sonuçlandırılmaktadır. Yabancı şirketlerin, para ve sermaye piyasaları, sigortacılık gibi özel mevzuatı bulunan finansal alanlarda faaliyette bulunmak amacıyla irtibat bürosu açma talepleri, ilgili özel mevzuatı çerçevesinde yetkili kılınan kurum veya kuruluşlarca değerlendirilmektedir. Bakanlık, gerekli görmesi durumunda, faaliyet göstermek için izin, lisans veya benzeri yetkiler alınması gereken diğer sektörlerde yabancı şirketlerin irtibat bürosu açma taleplerini, söz konusu izin veya lisansı veren kurum ya da kuruluşların görüşlerini alarak sonuçlandırabilmektedir.