SOSYAL GÜVENLİK UYGULAMASINDA ZOR DURUM HALİ

6183 sayılı Kanun’un 48. maddesine göre yapılacak tecil ve taksitlendirme işlemlerinde, borç aslı, gecikme zammı ve gecikme cezası toplamı her bir borç türü için 2.000.000 TL’ye kadar olan borçların tecil ve taksitlendirilmesinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri yetkili kılınmıştır. Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haciz olunmuş malların paraya çevrilmesinin borçluyu çok zor duruma düşürmesi söz konusu olduğunda tecil ve taksitlendirme işlemi yapılabilmektedir. Bunun için işletmelerin mali analizlerinde genel yaklaşım olarak, likidite oranının “1” ve altına düşmesi halinde, işletmenin çok zor durumda olduğu kabul edilmektedir.  Bu bakımdan yapılacak tecil ve taksitlendirme işlemlerinde borçlunun “çok zor durum” halinin tespitinde;  “Kasa+Banka+Kısa  Vadeli Alacaklar / Kısa  Vadeli Borçlar” formülü sonucu bulunacak oranın “1” ve altında olması halinde, bu durum  borçlu açısından “çok zor durum” hali olarak kabul edilmektedir..

Buna göre;

1- Tecile konu borç toplamı, borç türü bazında 100.000 TL ve altında olan borçlular ile borç miktarı üzerinde durulmaksızın kamu kurum ve kuruluşları ile belediyeler (şirketleri hariç) için,  “çok zor durum” halinin tespitinin “Mali Durum Bildirim Formu” ile beyan edecekleri bilgilere göre yapılması,

2- Tecil ve taksitlendirme başvurusunda bulunan borçluların herhangi bir borç türü bazında tecile konu borçları toplamının 100.000 TL’nin üzerinde olması durumunda “çok zor durum” halinin tespitinde;

1. a) Halka açık olan şirketlerin Sermaye Piyasası Kurulu’na verdikleri en son bilanço esas alınarak likidite oranının Kurumca hesaplanması,
2. b) (a) bendi dışında kalan borçlular yönünden ise 3568 sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanununa göre  ruhsat almış  ve faaliyet belgesine sahip Serbest Muhasebeci Mali Müşavir veya Yeminli Mali Müşavirler tarafından yukarıdaki formüle göre  hesaplanacak likidite oranına göre işlem yapılması, gerekmektedir.

Başvuruların iş yerlerinin işlem gördüğü Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezi’ne yapılması zorunludur. Borçluların “çok zor durum” halinin belirlenmesine ilişkin oranlarının hesaplanması, Sosyal Güvenlik Kurumuna ibraz edilen mali durum bildirim formlarında yer alan bilgilere veya meslek mensuplarınca düzenlenen raporlara göre yapılacak olmakla birlikte, ihbar, şikayet  veya bariz bir şüphe olması durumda; sigorta müfettişi veya sosyal güvenlik kontrol memurları vasıtasıyla, formda yer alan bilgilerin doğru olup olmadığı yönünde gerekli inceleme yaptırılmaktadır.

Tecil ve taksitlendirme, tecil ve taksitlendirme talebinde bulunan borçluların, talep ettiği taksit sayısına göre hesaplanan ilk taksit tutarının tamamını ödedikleri tarihten itibaren başlanılmaktadır. Bu durumda, borçluların  tecil ve taksitlendirme talebinde  bulunması üzerine  öncelikle tecil ve taksitlendirmeye konu olan borç hesaplanarak ilk taksitin hemen ödenmesi istenmekte ve borçlularca tecil ve taksitlendirmeye ilişkin karar alınıncaya kadar geçen süredeki taksit tutarlarını kendiliğinden ödemeye devam etmeleri, borçlunun borç ödemede iyi niyetli olduğunun delili olarak kabul edilmektedir. Tecil ve taksitlendirme, azami 24 aya kadar, borçların eşit taksitler halinde ödenmesini sağlayacak şekilde idare tarafından ödeme planına bağlanmaktadır. Ancak borç tutarına bakılarak, borçlunun zor durumuna ve borcun 24 aydan daha az bir sürede ödenebileceğine tecile yetkili makamlarca kanaat getirilmesi halinde 24 aydan daha az süreli taksitlendirme işlemi yapılabilmektedir.     

Kuruma olan borçlara karşılık, öncelikle  üzerinde üçüncü kişilerin haciz, ipotek, rehin gibi kısıtlayıcı diğer takyidatları  bulunmayan ve satış kabiliyeti olan  mallar teminat olarak alınmaktadır.

Kanun’un 1.maddesinin birinci fıkrası uyarınca;

1. a) Sigorta primi,
2. b) Sosyal güvenlik destek primi,
3. c) İşsizlik sigortası primi,
4. d) İdari para cezası,
5. e) Özel bina inşaatı ve ihale konusu işlerde fark işçilik tutarı üzerinden hesaplanan borçlar,
6. f) Sosyal yardım zammı borçları,
7. g) 506 sayılı Kanun’un 86.maddesi hükümlerine göre topluluk sigortasına tabi avukatlar ve noterlerin malullük, yaşlılık ve ölüm sigortası kollarına ait prim borçları,
8. h) 506 sayılı Kanun’un 85.maddesi hükümlerine göre prim ödeyen isteğe bağlı sigortalıların, sigortalılıklarının devam ettiği süre içindeki prim borçları,

Yeniden yapılandırma kapsamına girmektedir.

Buna karşılık, resmi ve özel sektör işverenlerinin, tasarrufa teşvik kesintisi ve katkı payları, konut edindirme yardımı, eğitime katkı payı, özel işlem vergisi, damga vergisi, kira borçları ve bunların ferileri ve icra masrafları gibi borçları ile tarım sigortası prim borçları yeniden yapılandırma kapsamı dışında tutulmuştur.